กาแฟ เครื่องดื่มที่คนทั้งโลกรู้จัก และเป็นส่วนสำคัญของชีวิตประจำวันของใครหลายคนโดยเฉพาะในเวลาเช้า เครื่องดื่มชนิดนี้กลายเป็นสื่อกลางในการเข้าสังคมของเราตั้งแต่กลางศตวรรษที่ 14 จนกระทั่งปัจจุบันเกิดร้านกาแฟมากมายซึ่งสถานที่นี้เป็นแหล่งรวมผู้คนจนกลายเป็นศูนย์รวมทางสังคมอย่างหนึ่ง แม้ว่าจะไม่มีใครแน่ใจเกี่ยวกับต้นกำเนิดที่แน่นอนของเครื่องดื่มชนิดนี้ แต่ก็มีเรื่องราวมากมายเกี่ยวกับการค้นพบกาแฟและทุกคนก็รู้ว่าเครื่องดื่มชนิดนี้กลายมาเป็นส่วนสำคัญของวัฒนธรรมที่แพร่กระจายไปอย่างรวดเร็วเพียงใด และนี่คือ 10 ข้อเท็จจริงที่คุณอาจจะยังไม่รู้เกี่ยวกับกาแฟ
1. คำว่า “กาแฟ” มีต้นกำเนิดมาจากภาษาอาหรับ
คำว่า ‘กาแฟ’ มาจากคำภาษาอาหรับ qahwah ซึ่งแต่เดิมใช้เรียกว่าไวน์ประเภทหนึ่ง มีหลายทฤษฎีในหมู่นักภาษาศาสตร์เกี่ยวกับคำที่ใช้เรียกกาแฟ หลายคนเชื่อว่าคำ ๆ นี้ความหมายเช่นเดียวกับไวน์ซึ่งก็คือทำให้มึนเมา แต่ qahwah ยังสามารถโยงไปถึงคำภาษาอาหรับคำหนึ่ง quwwa ซึ่งหมายถึงพลังงาน หรือ qaha ซึ่งแปลว่า “ขาดความหิว” ซึ่งความหมายเหล่านี้สามารถอ้างอิงสรรพคุณของกาแฟได้ อีกทฤษฎีหนึ่งคือมันมาจากคำว่า Kaffa ซึ่งเป็นอาณาจักรในเอธิโอเปียยุคกลางที่กาแฟถูกส่งออกไปยังอาระเบียเป็นครั้งแรก
2. ไม่มีข้อมูลหรือหลักฐานใดระบุว่าใครเป็นผู้ค้นพบกาแฟเป็นคนแรก
มีข้อมูลที่แตกต่างกันว่าใครเป็นผู้ค้นพบกาแฟ แต่มีบันทึกระบุที่มาของคนเลี้ยงแพะคนหนึ่งชื่อ Kaldi ในเมือง Kaffa ประเทศเอธิโอเปีย ศตวรรษที่ 9 Kaldi สังเกตว่าฝูงแกะของเขาตื่นตัวผิดปกติหลังจากที่พวกมันกินผลและเมล็ดกาแฟ เขาจึงได้ลองนำเมล็ดเหล่านี้มาคั่วแล้วลองชิมด้วยตนเอง ซึ่งเขาก็พบว่าตนเองรู้สึกกระตือรือร้นมากขึ้นหลังที่กินมัน
อีกหนึ่งเรื่องราวที่คล้ายกันเล่าว่า ซูฟี(บุคคลผู้เป็นที่ยกย่องในศาสนาอิสลาม)ชาวโมร็อกโกคนหนึ่งที่ชื่อว่า Ghothul Akbar Nooruddin Abu al-Hasan al-Shadhili, เดินทางผ่านประเทศเอธิโอเปียและสังเกตเห็นนกที่พลังงานเยอะดูกระตือรือร้นผิดปกติ เมื่อเขาสังเกตเห็นว่านกกำลังกินเมล็ดกาแฟสีแดง เขาจึงได้ลองกินดูและพบว่าตนเองฟื้นพลังอย่างรวดเร็ว
3. แต่ก่อนเครื่องดื่มกาแฟไม่ได้ถูกทำจากเมล็ดกาแฟ
จากข้อสรุปแล้วต้นกาแฟถูกค้นพบครั้งแรกในเอธิโอเปียในช่วงกลางปีคริสตศักราชที่ 800 ในขณะนั้นผู้คนเคี้ยวผลเบอร์รี่แทนกาแฟ จนกระทั่งศตวรรษที่ 15 ที่พ่อค้านำกาแฟข้ามทะเลมา ทำให้ผู้คนเอาเมล็ดกาแฟมาต้มทำเป็นเครื่องดื่ม
4. การดื่มกาแฟเริ่มต้นขึ้นที่ประเทศเยเมน
จากข้อมูลที่เก่าที่สุด การดื่มกาแฟนั้นเริ่มต้นขึ้นที่ประเทศเยเมนในช่วงศตวรรษที่ 15 ชาวลัทธิซูฟีจะดื่มเครื่องดื่มนี้เพื่อให้มีสมาธิและตื่นตัวในการสวดภาวนาตลอดทั้งคืน
5. แต่ก่อนกาแฟถูกบริโภคในโลกอิสลามเป็นหลัก
เป็นเวลากว่า 100 ปีแล้วที่ชาวเยเมนได้ปลูกเมล็ดกาแฟที่โดดเด่นและรสชาติเยี่ยม และในศตวรรษที่ 16 กาแฟและผลิตภัณฑ์ท้องถิ่นก็ได้รับแรงผลักดันในระดับภูมิภาค เครื่องดื่มชนิดนี้แพร่กระจายไปทั่วอารเบีย เช่น ตุรกี และเปอร์เซีย โดยกาแฟเหล่านี้มักจะถูกใช้ในบริบททางศาสนา
6. กาแฟเป็นสิ่งสำคัญในการเข้าสังคม
ร้านกาแฟแห่งแรกเปิดในกรุงไคโร ประเทศอียิปต์ รอบ ๆ มหาวิทยาลัยสำคัญทางศาสนาและแพร่กระจายไปทั่วทั้งภูมิภาค ผู้คนจะไปสถานที่เหล่านี้เพื่อดื่มกาแฟ ฟังเพลง เล่นหมากรุก และพูดคุยเกี่ยวกับเหตุการณ์ปัจจุบันรวมถึงศาสนาหรือการเมือง ในไม่ช้าร้านกาแฟก็กลายเป็นแหล่งข้อมูลที่สำคัญในการแบ่งปันและรับข่าวสารจนสถานที่เหล่านี้ถูกเรียกว่า ‘จุดศูนย์รวมแห่งปัญญา’
7. กาแฟเคยถูกห้ามในกรุงเมกกะ
เครื่องดื่มดังกล่าวได้รับความนิยมในโลกอาหรับในยุคแรก ๆ เพราะมีผล ‘ทำให้มึนเมา’ จนกลายเป็นที่รู้จักในนาม “ไวน์แห่งอาระเบีย” และถูกห้ามโดยนักศาสนาของเมกกะในปีค.ศ. 2054 จนกระทั่งผู้ปกครองชาวออตโตมันกลับมาอนุญาตเครื่องดื่มชนิดนี้อีกครั้งในปี 2067
8. กาแฟเคยถูกห้ามโดยคริสตจักรนิกายออร์โธดอกซ์ ประเทศเอธิโอเปีย
กาแฟเคยถูกห้ามจากคริสตจักรเพราะถือเป็น ‘เครื่องดื่มมุสลิม’ หลังจากนั้นทัศนคติต่อการดื่มกาแฟของชาวเอธิโอเปียก็เริ่มอ่อนลงในต้นศตวรรษที่ 19 และเมื่อเวลาผ่านไปเครื่องดื่มชนิดนี้ก็ไม่ได้เกี่ยวข้องอะไรเป็นพิเศษทางศาสนาอิสลาม
9. กาแฟถูกนำไปเผยแพร่ถึงยุโรปครั้งแรกในศตวรรษที่ 16
กาแฟเผยแพร่ไปถึงยุโรปทางสาธารณรัฐมอลตา (ประเทศที่เป็นเกาะขนาดเล็กสองเกาะในทะเลเมดิเตอร์เรเนียน) ผ่านทาสชาวตุรกี และกาแฟก็ได้รับความนิยมอย่างรวดเร็วในสังคมชั้นสูงของเกาะมอลตาและร้านกาแฟหลายแห่งจึงได้เปิดตัวขึ้น
10. กาแฟถูกเผยแพร่ไปทั่วทวีปยุโรปผ่านเมืองเวนิส
พ่อค้าชาวเวนิสใช้เส้นทางการค้าระหว่างสาธารณรัฐเวนิสและฝั่งอาหรับ และได้นำกาแฟไปยังทวีปยุโรป โดยพ่อค้านำกาแฟไปแนะนำให้กับสังคมชั้นสูงเพื่อเรียกเก็บเงินจากพวกเขาจำนวนมาก ทำให้แหล่งเก็บกาแฟของยุโรปแหล่งหลัก ๆ และสำคัญเปิดตัวขึ้นครั้งแรกในเมืองในเวนิสในปี 1645
(1827)
