พืชตระกูลข้าวส่วนใหญ่นั้น มีฤทธิ์ในการขับปัสสาวะ เดือยก็เช่นกัน โดยมากจะมีฤทธิ์ที่ราก โดยนำมาต้มกินเป็นยาขับปัสสาวะ จะใช้เป็นเดือยตัวเดียวหรือใช้ร่วมกับสมุนไพรที่มีฤทธิ์ขับปัสสาวะตัวอื่นก็ได้ การที่มีฤทธิ์ขับปัสสาวะนั้น นอกจากจะเป็นประโยชน์ในการรักษาระบบทางเดินปัสสาวะอักเสบแล้ว ยังช่วยลดอาการบวมน้ำ ลดความดันได้อีกด้วย
ลูกเดือย เป็นอาหารที่ให้พลังงานแก่ร่างกายสูงจึงมีสรรพคุณในการบำรุงกำลัง ที่สำคัญคือมีวิตามินบีหนึ่งมากกว่าข้าวกล้อง ดังนั้นจึงสามารถช่วยในการแก้เหน็บชาได้ และจากการศึกษาสมัยใหม่พบว่า สารสกัดด้วยน้ำหรือตัวทำละลายอินทรีย์ จากรากหรือเมล็ดเดือยมีฤทธิ์ทำให้การหมุนเวียนเลือดที่ผิวหนังดีขึ้น ทำให้เส้นผมเจริญดีขึ้น และยังมีการศึกษาพบว่าสารสกัดของลูกเดือยมีผลกระตุ้นการเจริญของ Ovarian follicle และกระตุ้นให้ไข่ตก
นอกจากนี้จากการศึกษาทางวิทยาศาสตร์พบว่าสาร Coixenolide ในเมล้ดเดือยมีสรรพคุณในการยับยั้งการเจริญของเนื้องอก เพิ่มภูมิคุ้มกันของร่างกาย ดังนั้น ลูกเดือยจึงเหมาะที่จะเป็นอาหารหรือเครื่องดื่มของผู้ป่วยมะเร็งเป็นอย่างมาก
การศึกษาทางเภสัชวิทยา พบฤทธิ์ที่สำคัญของลูกเดือยได้แก่ ขับปัสสาวะ แก้ปวด ลดความดันโลหิต ลดน้ำตาล และลดคลอเรสเตอรอลในเลือด กดการทำงานของระบบประสาทส่วนกลาง เพิ่มภูมิคุ้มกัน ต้านอนุมูลอิสระ และกระตุ้นการตกไข่
ตำรับยาแก้ปัสสาวะไม่ออก ปัสสาวะขัด ทางเดินปัสสาวะอักเสบ
ตำรับที่ 1
ส่วนผสม เดือยทั้งห้า 1 ต้น และน้ำประมาณ 3 ลิตร
วิธีทำ มัดด้วยตอก แล้วนำมาต้มกินต่างน้ำ
ตำรับที่ 2
ส่วนผสม เดือยทั้งห้า 1 ต้น, หญ้าหนวดแมว 1 กำมือ, เหง้าสับปะรด 1 เหง้า และน้ำประมาณ 3 ลิตร
วิธีทำ ต้มกินต่างน้ำ
ตำรับยาแก้ปวด
ส่วนผสม รากเดือย 1 กำมือ และน้ำ 3 แก้ว
วิธีทำ ต้มให้เหลือ 1 แก้ว ดื่มครึ่งแก้ว วันละ 3 เวลา
(175)
