คีนัว (quinoa) เป็นพืชที่ปลูกในแถบเทือกเขาแอนดีส อเมริกาใต้ และประเทศอื่น ๆ ถือเป็นธัญพืชชนิดหนึ่ง โดยชาวอินคาได้บริโภคคีนัวกันมาอย่างยาวนาน ลักษณะเป็นไม้ล้มลุกปีเดียว โคนต้นกลม ส่วนแตกใบเป็นสี่เหลี่ยม
ต้นอ่อนมีได้หลายสี ต้นแก่จะมีสีเหลืองอ่อนหรือแดง ใบสีเขียวมีขนละเอียด เมื่อใบแก่เปลี่ยนเป็นสีเหลือง แดง หรือม่วง ดอกช่อผลมีกลีบดอกห่อหุ้ม สามารถถูออกได้ ผลมีหลายสี เมล็ดสีขาว น้ำตาลหรือดำ ลำต้นสูง 1–2 เมตร สีแดงของพืชชนิดนี้เกิดจากเบตาไซยานิน
เมล็ดนำไปคั่วแล้วบดละเอียดทำเป็นแป้ง นำไปต้มใส่ในซุปหรือทำพาสตา มีรสชาติมันเมื่ออบแล้วไม่ขยายตัว สามารถนำไปทดแทนแป้งสาลีในการทำขนมปังได้บางส่วน ใบและลำต้นกินได้แบบสดๆหรือนำไปต้ม หรือทำเป็นอาหารสัตว์
เมล็ดคีนัวให้โปรตีนโดยเฉลี่ยร้อยละ 16 ของน้ำหนัก มีแป้งร้อยละ 60 เม็ดแป้งมีขนาดเล็กมาก โดยเป็นอะมิโลส ร้อยละ 20 สามารถเปลี่ยนรูปเป็นวุ้นเหนียวที่อุณหภูมิ 55 องศาเซลเซียส เปลือกหุ้มเมล็ดมีสารซาโปนินที่เป็นพิษ กำจัดออกโดยการล้าง กวน และขัดถูแรงๆ พันธุ์ที่มีรสขมมีซาโปนินสูงถึงร้อยละ 4
(1513)